Η παλίρροια του εσωτερικού κόσμου
Υπάρχουν βιβλία που διαβάζονται και ξεχνιούνται. Υπάρχουν όμως και εκείνα που αφήνουν το ίχνος τους — που αγγίζουν βαθύτερα στρώματα, εκεί όπου οι λέξεις δεν είναι απλώς επικοινωνία αλλά ανάγκη. Το «Κόκκινο» της Αθηνάςς Μαλαπάνη ανήκει δικαιωματικά στη δεύτερη κατηγορία.
Η συλλογή αυτή αποτελεί κάτι περισσότερο από μια σύνθεση διηγημάτων. Είναι ένας ζωντανός παλμογράφος της ανθρώπινης ψυχής, ένα λογοτεχνικό ταξίδι που διασχίζει με παρρησία τις πολλαπλές εκφάνσεις της σύγχρονης γυναικείας εμπειρίας — τη μοναξιά, τον θυμό, την εσωτερική φθορά, την ελπίδα, την ανάγκη για έκφραση και αποδοχή.
Από την πρώτη ενότητα «Η δύναμη της συγγραφής» έως την τελευταία «Πορεία προς το φως», η συγγραφέας μας καλεί σε μια κάθοδο και ανάβαση. Μας παρουσιάζει ηρωίδες όχι κατασκευασμένες, αλλά αληθινές — γυναίκες που θυμώνουν, αγαπούν, παλεύουν, απογοητεύονται, αλλά δεν σιωπούν. Με την πένα της, που ισορροπεί ανάμεσα στο απλό και το βαθύ, η συγγραφέας καταφέρνει να κάνει το προσωπικό καθολικό: κάθε αναγνώστης —γυναίκα ή άνδρας— μπορεί να αναγνωρίσει κομμάτια του εαυτού του μέσα σε αυτές τις σελίδες.
Η γλώσσα της είναι ανεπιτήδευτη, μα εσωτερικά λυρική. Ακόμα και όταν επιλέγει τον πεζό τόνο ή τη συνομιλιακή φωνή, παραμένει εμποτισμένη με μια υπόγεια μουσικότητα. Τα διηγήματα δεν λειτουργούν ως αυθύπαρκτες ιστορίες μόνο, αλλά ως ψηφίδες ενός μεγαλύτερου ψηφιδωτού — μιας αυτοβιογραφικής, κοινωνικής και πολιτισμικής αφήγησης. Δεν είναι μόνο η λογοτεχνική αξία του έργου που ξεχωρίζει· είναι και η κοινωνική του σημασία: πρόκειται για ένα βιβλίο-σχόλιο, ένα βιβλίο-καθρέφτη.
Το «Κόκκινο» αναπνέει στην καρδιά των σύγχρονων ανησυχιών: αποδομεί τους μύθους των «τέλειων» σχέσεων, των εξιδανικευμένων σωμάτων, των φτιασιδωμένων ζωών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν εξωραΐζει, δεν ωραιοποιεί, δεν κρύβει. Αντίθετα, με θαυμαστή συνέπεια, ανοίγει ρωγμές στον λόγο, για να εισρεύσει το φως εκεί που οι ψυχές κουράστηκαν να ζουν στο ημίφως.
Η ίδια η αρχιτεκτονική του βιβλίου —με την έξυπνη διάταξη σε θεματικές ενότητες— εντείνει την αίσθηση μιας εσωτερικής αφήγησης που εξελίσσεται και ωριμάζει. Από την ανάγκη για έκφραση έως τη διεκδίκηση του εαυτού. Από την απογοήτευση έως τη συμφιλίωση. Από το τραύμα έως την ίαση.
Και κάπου εκεί, μέσα σε αυτή τη διαδρομή από το σκοτάδι προς το φως, βρίσκεται και το πιο βαθύ μήνυμα του «Κόκκινου»: πως δεν είναι ντροπή να πονάς, δεν είναι αδυναμία να λυγίζεις, δεν είναι λάθος να μιλάς. Είναι πράξη αντίστασης. Είναι δύναμη. Είναι ζωή.
Η Αθηνά Μαλαπάνη με αυτό το βιβλίο, αποδεικνύει πως είναι μια από τις πιο ουσιαστικές φωνές της σύγχρονης γυναικείας γραφής στην Ελλάδα. Με έργο χαμηλόφωνο αλλά διεισδυτικό, προσωπικό αλλά συλλογικά σημαντικό, δίνει χώρο σε ιστορίες που σπάνια βρίσκουν βήμα. Και αυτό ακριβώς είναι το στοίχημα της αληθινής λογοτεχνίας.
Το εξώφυλλο του βιβλίου —δύο κατακόκκινα χείλη σε φόντο λιτό, μαύρο— λειτουργεί ως αισθητική πρόκληση και θεματικός προάγγελος: έρωτας, αίμα, θηλυκή κραυγή, το στίγμα της ύπαρξης. Το οπισθόφυλλο, με μια αφοπλιστική συγγραφική δήλωση, μας καλεί όχι απλώς να διαβάσουμε, αλλά να αναμετρηθούμε.
Οι Εκδόσεις Οσελότος υπογράφουν για ακόμη μία φορά μια δουλειά που δεν προσπαθεί να φανεί «μεγάλη» —είναι ήδη. Το Κόκκινο είναι ένα βιβλίο που αρνείται να καθίσει ήσυχα στα ράφια. Ανήκει σε όσους τόλμησαν να αισθανθούν, σε όσες αμφισβήτησαν τον ρόλο τους, σε όλους όσους κάποτε πληγώθηκαν και δεν ξέχασαν.
Το Κόκκινο δεν επιδιώκει να ευχαριστήσει. Δεν υπόσχεται καταφύγιο. Είναι ένας καθρέφτης που ζητά να σε κοιτάξεις χωρίς μακιγιάζ, χωρίς προκαταλήψεις, χωρίς φόβο. Σε μια εποχή που οι λέξεις συχνά χάνουν το νόημά τους, εδώ το νόημα ξεχειλίζει — άγριο, θυμωμένο, λυτρωτικό.
Εάν πιστεύεις πως η λογοτεχνία οφείλει να μιλάει για το τώρα, να θρυμματίζει τα στερεότυπα, να ακουμπά τις πληγές με δύο κόκκινα χείλη –τότε αυτό το βιβλίο είναι για σένα.
Λίγα λόγια για την συγγραφέα
Η Αθηνά Μαλαπάνη γεννήθηκε το 1990 στην Αθήνα. Είναι φιλόλογος, απόφοιτη του τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών όπου παρακολούθησε και τις μεταπτυχιακές σπουδές της στην Κλασική Φιλολογία με ειδίκευση στα Αρχαία Ελληνικά (2008-2014). Έχει επίσης παρακολουθήσει το πρόγραμμα Επιχειρηματικότητας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και το πρόγραμμα Digital Copywriting του e-learning του ΕΚΠΑ. Μιλάει τρεις ξένες γλώσσες, αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά, κι έχει συμμετάσχει σε πολυάριθμα συνέδρια ως ομιλήτρια σε Ελλάδα, Κύπρο και εξωτερικό. Έχει παρακολουθήσει πλήθος σεμιναρίων και webinars στην ψυχολογία ενηλίκων, παιδιών και εφήβων, στα παιδαγωγικά, τη γλωσσική διδασκαλία και την επιχειρηματικότητα.
Εργάζεται εδώ και παραπάνω από μία δεκαετία στον χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης ως φιλόλογος, καθηγήτρια αγγλικών και καθηγήτρια δημιουργικής γραφής. Ασχολείται και με την επιμέλεια-διόρθωση κειμένων, τη συγγραφή, αλλά και τη λογοτεχνική, κινηματογραφική και θεατρική κριτική. Άρθρα της έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικούς τόμους, ιστοσελίδες και διαδικτυακά περιοδικά, καθώς και στο περιοδικό Φιλολογική της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα της: Athena’s Creative Writing Academy (https://acwa.info) και στο κανάλι της στο YouTube (https://www.youtube.com/@user-ro7qc7pg4f).
(Πηγή: “ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΟΣΕΛΟΤΟΣ“, 2024)